Η 26η Ιουνίου καθιερώθηκε ως «Παγκόσμια Ημέρα κατά των Ναρκωτικών και της Παράνομης Διακίνησής τους» από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στις 7 Δεκεμβρίου 1987.
Οποιαδήποτε φυσική ή τεχνητή ουσία που μπορεί να δράσει στο κεντρικό νευρικό σύστημα, κατασταλτικά ή διεγερτικά, είναι εξαρτησιογόνος. Εκτός από τις παράνομες υπάρχουν και πολλές ουσίες που επιδρούν με τον ίδιο τρόπο στο σώμα και τον ψυχισμό. Η διάκριση μεταξύ νόμιμων και παράνομων ουσιών γίνεται στο πλαίσιο της υπάρχουσας νομοθεσίας. Στην πραγματικότητα, όμως, και οι δύο αυτές κατηγορίες ουσιών προκαλούν εξάρτηση.
Δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι πάσχουν από διαταραχές χρήσης ναρκωτικών ουσιών. Το όριο ανάμεσα στην περιστασιακή χρήση και την εξάρτηση βρίσκεται στο κατά πόσο κανείς μπορεί να επιλέξει που και πότε θα κάνει χρήση μιας ουσίας ή εάν έχει απόλυτη ανάγκη την ουσία και δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τη ζωή του χωρίς αυτήν. Η ουσιοεξάρτηση είναι μία ιδιαίτερη μορφή εξάρτησης που οδηγεί σε πλήρη απώλεια ελέγχου. Όταν χάνουμε πλέον τον έλεγχο της χρήσης μίας ουσίας και η ουσία γίνεται αυτοσκοπός, τότε γινόμαστε εξαρτημένοι, είτε πρόκειται για ηρωίνη και χασίς είτε για οινοπνευματώδη, καπνό, ηρεμιστικά.
Οι χρήστες ναρκωτικών θυματοποιούνται πρώτον από τις βλαβερές συνέπειες των ίδιων των ναρκωτικών και δεύτερον από το στίγμα και τις διακρίσεις που αντιμετωπίζουν.
Παράλληλα, οι έμποροι ναρκωτικών εξακολουθούν να εκμεταλλεύονται τους χρήστες ναρκωτικών, κλιμακώνοντας γρήγορα την παραγωγή επικίνδυνων, εξαιρετικά εθιστικών συνθετικών ναρκωτικών. Οι κυβερνήσεις οφείλουν να δείχνουν το δρόμο προσφέροντας προστασία τόσο των ανθρώπων όσο και των κοινοτήτων με τον τερματισμό της ατιμωρησίας των εμπόρων ναρκωτικών. Επιπλέον, χρειάζεται να εστιάσουν στην προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των ατόμων που κάνουν χρήση ναρκωτικών, τερματίζοντας το στίγμα και δίνοντας έμφαση στην επανένταξη και επέκταση των προγραμμάτων πρόληψης και θεραπείας των υπηρεσιών υγείας.
Για να είναι αποτελεσματική η πρόληψη είναι απαραίτητο να υπάρχει μια καλή ισορροπία ανάμεσα στα μέτρα που στόχο έχουν τη μείωση της προσφοράς (κατασταλτικά μέτρα) και σε αυτά που στόχο έχουν τη μείωση της ζήτησης (κοινωνικά και εκπαιδευτικά μέτρα).
Τέλος, η θεραπεία των ουσιοεξαρτήσεων μειώνει τη χρήση ναρκωτικών κατά περίπου 40%-60%. Το θεραπευτικό αποτέλεσμα όμως δεν περιορίζεται αποκλειστικά στην αποχή από τη χρήση ναρκωτικών. Ο στόχος της θεραπείας πρέπει να είναι ευρύτερος, όπως η δυνατότητα να λειτουργεί αποδοτικά το άτομο στις οικογενειακές, εργασιακές και άλλες κοινωνικές του υποχρεώσεις και δραστηριότητες.